మానవత్వమే మాధవత్వానికి రహదారి

మానవత్వమే మాధవత్వానికి రహదారి 

(సి. హెచ్. ప్రతాప్)

"అతిథిః దేవో భవ", "పరోపకారాయ పుణ్యాయ" — ఇవి మన సంస్కృతిలో రక్తంలో కలిసిన విలువలు.

భగవద్గీతలో శ్రీకృష్ణుడు చెబుతున్నాడు:

"ఈశ్వరః సర్వభూతానాం హృద్దేశే అర్జున తిష్ఠతి।"

(గీతా 18-61)

(అర్థం: ప్రతి ప్రాణిలోనూ భగవంతుడు హృదయంలో సాక్షాత్కారంగా ఉంటున్నాడు). ఈ సత్యాన్ని గ్రహించినవారికి మానవుడికి చేసే ప్రతి సేవ దైవారాధనే అవుతుంది.

రామాయణంలో హనుమంతుడు భక్తికి ప్రతిరూపం. ఆయన సేవా తపన, నిస్వార్థ భక్తి, ధర్మరక్షణ కోసం ప్రాణాలను పణంగా పెట్టిన ధైర్యం — ఇవన్నీ నేటి తరానికి ఆదర్శం. మహాభారతంలోని కర్ణుడు జీవితాంతం దానం చేస్తూ, “దానం మానవుని శ్రేష్ఠతకు మాణిక్యం” అని నిరూపించాడు.

మన శాస్త్రాలు "లాభాపేక్షలేకుండా, కృతజ్ఞతాభావంతో, సమాజహితాన్ని లక్ష్యంగా పెట్టుకొని చేసే కార్యమే నిజమైన సేవ" అని స్పష్టం చేస్తున్నాయి. సేవ అనేది కేవలం ఆహారం పెట్టడం, డబ్బు ఇవ్వడం మాత్రమే కాదు; అది లబ్ధిదారుని ఆత్మగౌరవాన్ని కాపాడుతూ, వారి జీవితంలో శాశ్వత మార్పును తీసుకురావాలి.

వేమన చెప్పినట్టే "పొంగని మనసే పూర్ణ చంద్రుడు" అంటే, వినమ్రతలో వికసించిన హృదయం ద్వారానే సేవా తత్వం వర్ధిల్లుతుంది.

చిన్ననాటి నుంచే పిల్లల్లో పంచుకునే అలవాటు, సహాయం చేసే ఉత్సాహం, కష్టాన్ని తట్టుకునే ధైర్యం పెంపొందించాలి. ఇది తల్లిదండ్రులే నేర్పగలిగిన పాఠం.

సేవ చేయాలంటే పట్టుదల, త్యాగం, సహనం, కరుణ — ఇవన్నీ కలగాలి. ఈ గుణాలను పెంపొందించుకున్నవారే సమాజానికి మార్గదర్శకులు అవుతారు. చరిత్రలో బుద్ధుడు, మహావీరుడు, గురునానక్ వంటి మహనీయులు తమ జీవితాన్నే మానవసేవకు అంకితం చేశారు.

భగవద్గీతలో ఒక శ్లోకం ఈ కింది విధంగా వుంది

సేవయా ప‌రయా చైవ శ్రద్ధయోపేతయోపశ్రుతః।

ఉపదేక్ష్యంతి తే జ్ఞానం జ్ఞానినః తత్త్వదర్శినః॥"

(గీతా 4-34)

 నిస్వార్థ సేవ, శ్రద్ధ, వినయం — ఇవి జ్ఞానాన్ని ప్రసాదించే మార్గాలు అని ఈ శ్లోకం అర్ధం.

నేటి కాలంలో సేవా తత్వం మరింత అవసరం. స్వార్థం, అసహనం పెరుగుతున్న సమాజంలో, పరస్పరం అండగా నిలిచే మనసు మాత్రమే మానవతను కాపాడుతుంది. "మానవసేవయే మాధవసేవ" అన్న నినాదం కేవలం మాటగా కాక, మన కర్మలో ప్రతిఫలించాలి.

ఎందుకంటే దేవుడు ఆలయాల్లోనే కాదు — పేదవాడి కన్నీటిలో, ఆకలిగొన్నవాడి కడుపులో, నిరాధారుడి నిట్టూర్పులో కూడా ఉంటాడు.

మనసారా, నిస్వార్థంగా, ఆత్మగౌరవం దెబ్బతీయకుండా చేసే సేవే నిజమైన పూజ, నిజమైన భక్తి. అలాంటి సేవ మనిషిని మాత్రమే కాదు — ఆత్మను కూడా విముక్తి వైపు నడిపిస్తుంది. 

***