ఓ పవనాత్మజ వో ఘనుడ

 ఓ పవనాత్మజ వో ఘనుడ 

ఆచార్య  తాడేపల్లి పతంజలి

రేకు: 0356-01 సం: 04-327

పల్లవి: ఓ పవనాత్మజ వో ఘనుడ

బాపుబాపనగ బరగితిగా

చ.1: వో హనుమంతుడ వుదయాచలని -

ర్వాహక నిజసర్వ ప్రబల -

దేహము మోచిన తెగువకు నిటువలె

సాహసమిటువలె జాటితిగా

చ.2: వో రవిగ్రహణ వో దనుజాంతక

మారులేక మతి మలసితిగా

దారుణపువినతాతనయాదులు

గారవింప నిటు గలిగితిగా

చ.3: వో దశముఖహర వో వేంకటపతి -

పాదసరోరుహపాలకుడా

యీ దేహముతో నిన్నిలోకములు

నీదేహమెక్క నిలిచితిగా

.

---

అవతారిక

తాళ్లపాక అన్నమాచార్య సంకీర్తనలు శ్రీవేంకటేశ్వర స్వామిని కీర్తిస్తూ అనేక భావాలను ఆవిష్కరించాయి. అందులో భాగంగా, అన్నమయ్య శ్రీరామునికి అత్యంత ప్రియభక్తుడైన ఆంజనేయుని పరాక్రమాన్ని, అకుంఠిత భక్తిని ప్రస్తుతిస్తూ అనేక కీర్తనలు రచించారు.

ఈ కీర్తనలో అన్నమయ్య శ్రీ ఆంజనేయుని పరాక్రమాన్ని కీర్తిస్తూ, ఆయన ఘనతను, సాహసాలను వర్ణిస్తారు. వాయుపుత్రుడైన ఆంజనేయుడు తన సాహస కార్యాలతో ప్రజలందరి నుంచి 'భళా, భళా' అని ప్రశంసలు పొందాడు. ఆ పరాక్రమశాలి గొప్పతనాన్ని, ఆయన ప్రవర్తనను ఈ కీర్తనలో ఆవిష్కరిస్తారు.

---

కీర్తన వివరణ

పల్లవి: ఓ పవనాత్మజ వో ఘనుడ బాపుబాపనగ బరగితిగా

తాత్పర్యం:

ఓ వాయుపుత్రా! ఓ గొప్పవాడా! నీ సాహస కార్యాలను చూసి ‘‘భళా, భళా’’ అంటూ అందరూ నిన్ను ప్రశంసిస్తుండగా, నువ్వు నీ పరాక్రమంతో అతిశయించావు.

విశేషాలు:

పవనాత్మజ: వాయుదేవునికి ఆత్మజుడు (కుమారుడు) అని ఈ పదం సూచిస్తుంది. ఇది ఆంజనేయుని శక్తికి మూలాన్ని సూచిస్తుంది.

ఘనుడు: గొప్ప పరాక్రమం, ధైర్యం కలిగిన వ్యక్తి. ఆంజనేయుని అసాధారణమైన శక్తులు, సాహసాలకు ఈ పదం అద్దం పడుతుంది.

---

చ.1: వో హనుమంతుడ వుదయాచలని - ర్వాహక నిజసర్వ ప్రబల - దేహము మోచిన తెగువకు నిటువలె సాహసమిటువలె జాటితిగా

తాత్పర్యం:

ఓ హనుమంతుడా! తూర్పుకొండను నిర్వహించేవాడా! అందరిలో బలవంతుడా! నీ దేహము మోసిన పర్వత సాహసానికి (నీ శరీరాన్ని మోసిన మహేంద్రగిరి సాహసానికి), ఇలా తిరిగి నువ్వు (సంజీవని పర్వతాన్ని తెచ్చి) సాహసాన్ని చాటేశావు.

విశేషాలు:

ఉదయాచలనిర్వాహక: హనుమంతుడు సూర్యుని వద్ద విద్య నేర్చుకునేటప్పుడు, ఒక కాలు తూర్పు కొండ (ఉదయాచలం) మీద, మరొక కాలు పడమటి కొండ మీద ఉంచి నిలిచాడని పురాణాలు చెబుతాయి. ఇది ఆంజనేయుని అపారమైన శక్తిని, స్థిరత్వాన్ని సూచిస్తుంది.

దేహము మోచిన తెగువకు: సుందరకాండలో హనుమంతుడు లంకకు వెళ్లే ముందు మహేంద్ర పర్వతం మీద నిలిచి, ఆ కొండ మీద నుంచి ఎగిరి వెళ్తాడు. ఆంజనేయుని బరువును మోసినందుకు ఆ కొండ మెచ్చుకుందని వర్ణన ఉంది.

సాహసమిటువలె జాటితిగా: జాంబవంతుని సూచన మేరకు సంజీవని పర్వతాన్ని తీసుకొచ్చిన ఘట్టాన్ని ఇక్కడ ప్రస్తావించారు. తనను మోసిన కొండ (మహేంద్రగిరి) సాహసాన్ని మెచ్చుకొని, ఆ పర్వతం రుణం తీర్చుకోవడానికి హనుమంతుడు సంజీవని పర్వతాన్ని పెకలించి తీసుకొచ్చాడు. ఈ చర్య ద్వారా తన పరాక్రమాన్ని లోకానికి చాటాడు.

---

చ.2: వో రవిగ్రహణ వో దనుజాంతక మారులేక మతి మలసితిగా దారుణపువినతాతనయాదులు గారవింప నిటు గలిగితిగా

తాత్పర్యం:

ఓ సూర్యుడిని గ్రహించినవాడా! (బాల ఆంజనేయుడు సూర్యుడిని పండు అనుకొని మింగడానికి ప్రయత్నించిన ఘట్టం) ఓ రాక్షసులను సంహరించినవాడా! ఎదురులేని బుద్ధితో లోకంలో వ్యాపించావయ్యా! (బుద్ధిమతాం వరిష్ఠం). భయంకరమైన, కఠినమైన నీ ప్రవర్తనకు వినత కుమారుడైన గరుత్మంతుడు మొదలైనవారు నిన్ను గౌరవించగా, నీకు ఇలా కీర్తి కలిగింది.

విశేషాలు:

రవిగ్రహణ: బాల హనుమంతుడు ఆకాశంలో ఎర్రగా ఉన్న సూర్యుడిని చూసి పండు అనుకుని తినడానికి వెళ్లాడని కథనం. ఆయనే ఇంద్రుడి వజ్రాయుధంతో ఆంజనేయుడి దవడను కొట్టగా, దానితో ఆంజనేయుడి దవడ వంకరగా అయిందని, అందుకే ఆ పేరు వచ్చిందని పురాణ కథ.

వినతాతనయాదులు గారవింప: పరాశర సంహిత ప్రకారం గరుత్మంతుడు ఒక సందర్భంలో హనుమంతుడితో తలపడి, ఆయన శక్తికి ఆశ్చర్యపోయి గౌరవించాడట. ఇది ఆంజనేయుని అపారమైన శక్తులు, కీర్తిని సూచిస్తుంది.

---

చ.3: వో దశముఖహర వో వేంకటపతి - పాదసరోరుహపాలకుడా యీ దేహముతో నిన్నిలోకములు నీదేహమెక్క నిలిచితిగా

తాత్పర్యం:

ఓ రావణుడిని సంహరించినవాడా! ఓ వేంకటపతి పాదపద్మాలను సేవించినవాడా! ఈ దేహముతో ఇన్ని లోకాలూ నీ దేహంలో కనబడగా (విశ్వరూపం చూపిస్తూ) నిలిచితివి కదా!

విశేషాలు:

దశముఖహర: రావణుడిని సంహరించడంలో హనుమంతుడి పాత్ర అత్యంత కీలకం. ఈ పదం రాముడికి సేవకునిగా హనుమంతుడి స్థానాన్ని తెలుపుతుంది.

వేంకటపతి పాదసరోరుహపాలకుడా: హనుమంతుడు శ్రీరాముని పాదాలకు నిత్యం సేవకుడిగా ఉండేవాడని, అందుకే ఇక్కడ వేంకటేశ్వరుడి పాదాలకు సేవకుడని వర్ణించారు.

నీదేహమెక్క నిలిచితిగా: సుందరకాండలో సీతమ్మకు తన శక్తిని చూపడానికి హనుమంతుడు తన దేహాన్ని పెంచి, విశ్వరూపం చూపిన ఘట్టాన్ని ఇక్కడ ప్రస్తావించారు. ఇది ఆంజనేయుని గొప్పతనాన్ని, శక్తిని తెలియజేస్తుంది.

 ***