తన కోపమే తన శత్రువు

 తన కోపమే తన శత్రువు

సి. హెచ్. ప్రతాప్

తన కోపమే తన శత్రువు

తన శాంతమే తనకు రక్ష దయ చుట్టంబౌ

తన సంతోషమే స్వర్గము

తన ధుఃఖమే నరకమండ్రు తథ్యము సుమతీ!

ఈ పద్యంలో ఎంతో మర్మం నిక్షిప్తమై ఉంది. మన కోపమే మనకు శత్రువవుతుంది. మన శాంతమే మనకు రక్షణగా నిలుస్తుంది. మన దయగుణమే మనకు మిత్రుడవుతుంది. మన హృదయంలో సంతోషం ఉన్నపుడు అది స్వర్గంగా అనిపిస్తుంది. అదే మనం మనిషిగా మనస్సు కలవరపడి, నిరాశ, బాధలతో ఉంటే అదే నరకానికి దారితీస్తుంది. ఇది సత్యం. ఇది అనుభవపూర్వకంగా కొలవబడిన జీవనసత్యం.

మనిషి జీవితం ఎన్నో భావోద్వేగాలతో నిండి ఉంటుంది. వాటిలో ముఖ్యమైనది కోపం. కోపం సహజంగా కలిగే ఒక మానసిక స్పందన. కానీ ఇది నియంత్రణలో లేకుంటే అత్యంత ప్రమాదకరమైన అస్త్రంగా మారుతుంది. నాశనానికి దారి తీస్తుంది. చాణక్యుడు చెప్పినట్టు – "కోపం పీడించే ఆస్తి కాదు, నాశనం చేసే అస్త్రం." ఇది ఎంత అర్థవంతమైన మాటో మనం రోజువారీ జీవితంలో గమనించవచ్చు.

కోపానికి లోనయ్యే వ్యక్తి తన ఆలోచనా సామర్థ్యాన్ని కోల్పోతాడు. వెంటనే తాను మాట్లాడే మాటలు, తీసుకునే నిర్ణయాలు హానికరంగా మారతాయి. ఇది కుటుంబంలోనైనా, ఉద్యోగంలోనైనా, స్నేహితుల మధ్యనైనా, సంబంధాల మధ్య దుర్విపరిణామాలను కలిగిస్తుంది. ఉదాహరణకు ఒక ఉద్యోగి, ఉన్నతాధికారి చెప్పిన మాటలను సహించలేక కోపంతో ప్రతిస్పందిస్తే, అది అతని ఉద్యోగ భవిష్యత్తును ప్రమాదంలోకి నెడుతుంది. అదే విధంగా, కుటుంబంలో చిన్న మాటలపై కోపంతో స్పందించడం వల్ల ప్రేమాభిమానాలు దెబ్బతినిపోతాయి.

అంతేకాదు, కోపం ఉన్న చోట శాంతి లేదు. శాంతి లేని చోట బుద్ధి పని చేయదు. ఈ కోపం క్రమంగా ద్వేషంగా మారుతుంది. ద్వేషం మానవ సంబంధాల్ని నాశనం చేస్తుంది. ప్రతీకార భావనలు మానవత్వాన్ని కోల్పోయేలా చేస్తాయి. ఈ విధంగా మనిషి తనకు తానె శత్రువుగా మారి, తన జీవితాన్ని భయంకరంగా మార్చుకుంటాడు.

ఇది పౌరాణికమైన విషయాల్లో కూడా స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. మహాభారతం లో దుర్యోధనుడి కోపమే అతని పతనానికి కారణమైంది. కోపంతో పాండవులపై ద్వేషాన్ని పెంచుకున్నాడు. అదే ద్వేషం కురుక్షేత్ర సంగ్రామానికి దారితీసింది. ఇక రామాయణం లో రావణుడు హనుమంతుడిని అవమానించటం, సీతను బలవంతంగా తీసుకెళ్లడం — ఇవన్నీ కోపం వల్లే జరిగాయి. చివరకు తన వంశమే నాశనమైపోయింది.

ఇటువంటి ఉదాహరణలు మన చరిత్రలో, సామాజిక జీవితంలో, వ్యక్తిగత అనుభవాలలో ఎంతో ఉన్నాయి. అలాంటి కోపాన్ని మనం వదిలిపెట్టగలిగితే మనశ్శాంతి పొందగలమని ఎన్నో మతాలు, తత్వాలు, గురువులు చెప్పారు. బుద్ధుడు, గాంధీజీ వంటి మహానుభావులు ఈ కోపాన్ని విడిచిపెట్టి సహనం, దయ మార్గంలో నడిచారు. వారే ప్రపంచానికి శాంతి మార్గాన్ని చూపగలిగారు.

మనశ్శాంతి అనేది ఒక అపూర్వమైన విలువ. దానిని కోల్పోవడానికి కారణం మన కోపమే. మనశ్శాంతి ఉంటే ఎలాంటి పరిస్థితినైనా మనం ఆత్మవిశ్వాసంతో ఎదుర్కొనగలము. శక్తిని సమీకరించగలము. శాశ్వతమైన ఆనందాన్ని అనుభవించగలము. ఇదే నిజమైన స్వర్గం. శరీరం మరణించిన తర్వాత కాదు — ఈ భూమిమీదే మనం స్వర్గం లేదా నరకాన్ని అనుభవించగలము. సంతోషం ఉన్న చోటే స్వర్గం. కోపంతో పుట్టే బాధే నరకం.

ప్రపంచం ఎలా మారినా మనం మార్చుకోగలిగే ఒక్కదాంటే — అదే మన భావోద్వేగాలు. కోపం వచ్చినప్పుడు దాన్ని బయటకు ప్రవహించకుండా ఆపగలగడం గొప్ప పటిమ. ఆ తీరును అలవరచుకుంటే మన వ్యక్తిత్వం మరింత పరిపక్వంగా మారుతుంది. మనం తీసుకునే నిర్ణయాలు న్యాయంగా, దయగుణంతో నిండినవై ఉంటాయి.

కాబట్టి మనం గుర్తుంచుకోవాల్సిన ప్రధానమైన విషయం — మన నిజమైన శత్రువు బయట ఎవరూ కాదు. మన కోపమే మనకు శత్రువు. దాన్ని అదుపులో పెట్టగలిగితే, మన జీవితం ఒక అందమైన ప్రయాణంగా మారుతుంది. ప్రేమ, శాంతి, సంతోషం మన జీవితంలోని విలువైన భాగాలుగా నిలుస్తాయి.

అందుకే, కోపాన్ని జయించండి — జీవితాన్ని గెలవండి.

***